Ο Μονόλοφος είναι ημιορεινό χωριό του Νομού Θεσσαλονίκης με πληθυσμό 370 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Είναι κτισμένο σε μεσοσταθμικό υψόμετρο 134 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, σε οδική απόσταση 29 χιλιομέτρων από το κέντρο της πόλης της Θεσσαλονίκης και 4 χλμ. ανατολικά από τον ποταμό Γαλλικό, στους πρόποδες του βουνού Σιβρί. Οι γεωγραφικές συντεταγμένες του Μονόλοφου είναι πλάτος 40°48΄ Βόρειο και μήκος 22°54,5΄ Ανατολικό. Κοντινότεροι οικισμοί είναι ο Παντελεήμων Κιλκίς, το Πετρωτό και το Μεσαίο. Διοικητικά το Μονόλοφο υπάγεται σήμερα στην τοπική κοινότητα Μεσαίου της Δημοτικής Ενότητας Καλλιθέας του Δήμου Ωραιοκάστρου, στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Παλαιότερα, εντελώς αντίστοιχα, ήταν χωριό της κοινότητας Μεσαίου, της Επαρχίας και Νομού Θεσσαλονίκης (και από το 2001 ως το 2011 του Δήμου Καλλιθέας). Η εξέλιξη του πληθυσμού του Μονολόφου στις επίσημες απογραφές φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.
Ο ενοριακός ναός του χωριού τιμάται στο όνομα των Αγίων Γεωργίου και Νεκταρίου. Ο πληθυσμός είναι ποντιακής καταγωγής, από το Τσεβλισίκ (κοντά στο Σοχούμι) και από την επαρχία Κοτυώρων και θρακιώτικης καταγωγής, από το Ιντζέκιοϊ Ανατολικής Θράκης. Πριν από τους Βαλκανικούς Πολέμους το Μονόλοφο ονομαζόταν Νταουντλή (Δαουτλή) και σε αυτό ζούσαν περίπου 250 κάτοικοι, όλοι Μουσουλμάνοι, που υποχρεώθηκαν να μεταναστεύσουν μέχρι το 1924 στην Τουρκία. Στο χωριό έχει την έδρα της η ποδοσφαιρική ομάδα «Διγενής Μονολόφου», που ιδρύθηκε το 1957.
Το ομώνυμο λήμμα στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 17, σελ. 831 Ελλάς: οδικοί-τουριστικοί χάρτες, έκδ. Ν. & Ι. Φώτης, 33η έκδοση, Αθήνα 2005/6
Ενορία Μονολόφου
