Το Άνω Βαλσαμόνερο ή Βαρσαμόνερο (επίσημο: Άνω Βαλσαμόνερον) είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Ρεθύμνης στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης. Απέχει 14 χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο και είναι κτισμένο σε υψόμετρο 380 μέτρα. Το όνομά του προέρχεται από το αρωματικό φυτό βάλσαμο ή βάρσαμο, όπως ονομάζεται στην Κρήτη.

Ιστορικά στοιχεία

Στο ύψωμα Μονοπάρι, κοντά στο Βαλσαμόνερο, κτίστηκε στα τέλη του 12ου αιώνα ή στις αρχές του 13ου αιώνα, ένα κάστρο το οποίο αποτέλεσε έδρα Καστελλανίας κατά τους ενετικούς χρόνους. Είναι πιθανό να κτίστηκε στη θέση παλαιότερης, ελληνιστικής οχύρωσης. Το χωριό αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως Varsamonero Apano στην επαρχία Ρεθύμνου. Στην ενετική απογραφή του 1583 από τον Καστροφύλακα αναφέρεται ως Apano Varsamonero με 141 κατοίκους και 122 οφειλόμενες αγγαρείες. Το 1834, σύμφωνα με την αιγυπτιακή απογραφή εκείνης της χρονιάς, στο Επάνο Βαρσαμόνερο κατοικούσαν 25 οικογένειες, όλες μουσουλμανικές. Στην απογραφή του 1881 αναφέρεται στον δήμο Ατσιπόπουλου και είχε 201 κατοίκους, όλοι μουσουλμάνοι. Στην απογραφή του 1900 είχε 93 κατοίκους μαζί με το Μονοπάρι και υπαγόταν στον ίδιο δήμο. Στην απογραφή του 1920 αναφέρεται ως έδρα ομώνυμης κοινότητας. Το 1925, το Άνω Βαλσαμόνερο, γραμμένο ως Άνω Βαρσαμόνερο, ορίστηκε έδρα κοινότητας, η οποία παρέμεινε μέχρι την Καποδιστριακή διοικητική διαίρεση, οπότε και το χωριό προσαρτήθηκε στον Δήμο Νικηφόρου Φωκά. Δείτε Κοινότητα Άνω Βαλσαμονέρου

Απογραφές πληθυσμού

Αναλυτικά η δημογραφική πορεία του χωριού σύμφωνα με τις απογραφές:

Σημεία ενδιαφέροντος

Το κτίριο του Δημοτικού Σχολείου Άνω Βαρσαμόνερου έχει χαρακτηριστεί μνημείο, μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο του στα όρια της ιδιοκτησίας, διότι είναι αξιόλογο κτίριο ειδικής λειτουργίας (διδακτήριο), σημαντικό για τη μελέτη της ιστορίας της αρχιτεκτονικής των σχολικών κτιρίων στην Κρήτη την Τρίτη δεκαετία του 20ου αιώνα. Επίσης, αποτελεί σημείο αναφοράς για τους κατοίκους της περιοχής και είναι συνδεδεμένο με τις μνήμες τους.

Επώνυμοι ΠανωΒαλσαμονερίτες

Μπουγιούκαλος Εμμανουήλ: Αγωνιστής Κρητικών Επαναστάσεων

Ιστοσελίδα

Νέα (και παλιά) από το Άνω Βαλσαμόνερο και το Μονοπάρι

Παραπομπές