Ο Άγιος Μάμας είναι ορεινό χωριό και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητος του Δήμου Μυλοποτάμου στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης. Είναι κτισμένος σε απόσταση 37 χιλιομέτρων νοτιοανατολικά του Ρεθύμνου και έχει πληθυσμό 213 κατοίκων.
Βρίσκεται σε υψόμετρο 460 μέτρων στο δρόμο που οδηγεί από το Πέραμα προς τα Ανώγεια και οι κάτοικοί του ασχολούνται κατά κύριο λόγο με την κτηνοτροφία και τη γεωργία. Εκκλησιαστικά το χωριό υπάγεται στην Α΄ Αρχιερατική περιφέρεια της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου.
Ο σύγχρονος ενοριακός ναός του χωριού, αφιερωμένος στον Άγιο Μάμαντα, κτίστηκε το 1998. Επίσης στο χωριό σώζεται και το βυζαντινό παρεκκλήσι του Αγίου Μάμα, με τοιχογραφίες στο εσωτερικό του, και τα παρεκκλήσια του Αγίου Γεωργίου και του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Ο κοιμητηριακός ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στην Αγία Ειρήνη και είναι τοιχογραφημένος. Οι τοιχογραφίες του χαρακτηρίζονται από την ιδιαίτερη χρωματική παλέτα τους. Ανάμεσα στις τοιχογραφίες που σώζονται είναι αυτή της Υπαπαντής.
Το χωριό φαίνεται να κατοικήθηκε για πρώτη φορά κατά τον 13ο αιώνα. Σύμφωνα με την αναφορά του Βενετού Φραντσέσκο Μπασιλικάτα (Francesco Basilicata) κατά το 1630 ο Άγιος Μάμας υπαγόταν διοικητικά στο Καστέλι Μυλοποτάμου, ενώ μερικές δεκαετίες αργότερα, οθωμανική απογραφή του 1669 καταγράφει στον οικισμό 61 φορολογούμενα άτομα. Το 1881 συμπεριλαμβανόταν εντός των ορίων του δήμου Αυδανιτών της επαρχίας Μυλοποτάμου, είχε 215 κατοίκους και ήταν αμιγώς χριστιανικό χωριό. Το 1894 ο αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού Νικόστρατος Καλομενόπουλος, στο βιβλίο του «Κρητικά» ανέφερε πως στον Άγιο Μάμα κατοικούσαν 48 ελληνικές οικογένειες, ενώ η απογραφή του 1900 που διενεργήθηκε από την Κρητική Πολιτεία δίνει για τον οικισμό τον αριθμό των 295 κατοίκων. Το 1913, έτος κατά το οποίο η Κρήτη ενσωματώθηκε στην Ελλάδα, η πρώτη ελληνική απογραφή κατέγραψε στον Άγιο Μάμα 313 κατοίκους (157 άνδρες και 156 γυναίκες). Στα πλαίσια του ελληνικού κράτους, μέχρι το 1997 αποτελούσε έδρα κοινότητας της επαρχίας Μυλοποτάμου. Μετά τις διοικητικές αλλαγές του σχεδίου Καποδίστρια αποτελούσε δημοτικό διαμέρισμα του δήμου Γεροποτάμου. Από το 2011 υπάγεται στον καλλικρατικό δήμο Μυλοποτάμου.
Ως οικισμός αναφέρεται επίσημα το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης και το πρόγραμμα Κλεισθένης Ι μαζί με τους οικισμούς Αβδελλάς, Αργουλιό και Καστρί να αποτελούν την κοινότητα Αγίου Μάμαντος που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Γεροποτάμου του δήμου Μυλοποτάμου και σύμφωνα με την απογραφή 2011 έχει 213 κατοίκους. Δείτε Κοινότητα Αγίου Μάμαντος
Μιχαήλ Σταματελάτος,Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου, Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας, ΤΑ ΝΕΑ, Α΄ τόμος, 2012. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος - Larousse - Britannica, τόμος 1ος.
