Το Συρράκο ή Σιράκο (μέχρι το 2002) είναι οικισμός της Ηπείρου στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων.
Το Συρράκο βρίσκεται προς τα ανατολικά όρια με την Περιφέρεια Θεσσαλίας, σε απόσταση περίπου 55 χλμ. Α.-ΝΑ. από τα Γιάννενα και 26 χλμ. Β. από τα Πράμαντα (έδρα του δήμου). Είναι χτισμένο σε μία πλαγιά του όρους Λάκμος, σε υψόμετρο 1.150 μέτρων. Το χωριό στέκεται πάνω από την χαράδρα του ποταμού Χρούσια, παραπόταμου του Αράχθου ενώ απέναντί του (νοτιοανατολικά) αντικρίζει τα Τζουμέρκα.
Το Συρράκο είναι ανακηρυγμένος παραδοσιακός οικισμός. Διατηρεί αναλλοίωτη την παραδοσιακή Ηπειρώτικη αρχιτεκτονική με τα λιθόκτιστα σπίτια, με στέγες από σχιστόλιθο. Μαζί με τους γειτονικούς Καλαρρύτες είναι τα μόνα χωριά που διατηρούν αυτή την αρχιτεκτονική στα νότια του Νομού Ιωαννίνων, κάτι που είναι πιο συνηθισμένο στα βόρεια του Νομού στην περιοχή των Ζαγοροχωρίων. Πολλά οικήματα είναι μεγάλα και πλούσια, κάτι που μαρτυρά την οικονομική άνθηση του Συρράκου στο παρελθόν. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το παλαιό πέτρινο, τριώροφο Σχολείο, το οποίο είναι και το μεγαλύτερο κτίσμα του οικισμού.
Στο Συρράκο δεν επιτρέπονται μηχανοκίνητα οχήματα με αποτέλεσμα να διατηρείται άθικτο το παραδοσιακό του χρώμα. Η παρουσία οχημάτων επιτρέπεται μέχρι την είσοδο του οικισμού, όπου μία πέτρινη γέφυρα τον συνδέει με τον σύγχρονο δρόμο. Εντούτοις, υπάρχει περιφερειακός δρόμος, ο οποίος οδηγεί στο εσωτερικό του, χωρίς να αλλοιώνει τον παραδοσιακό χαρακτήρα του. Από το 2002, το πατρικό σπίτι του ποιητή Κώστα Κρυστάλλη στο Συρράκο λειτουργεί ως λαογραφικό μουσείο (ισόγειο) και βιβλιοθήκη (όροφος).
Το Συρράκο χτίστηκε περίπου τον 15ο αιώνα από βλαχόφωνους, κατά κύριο λόγο, πληθυσμούς. Στη διάρκεια της τουρκοκρατίας αποτέλεσε πρωτεύουσα της αυτοδιοίκητης ορεινής κοινότητας του Μαλακασίου, η οποία περιλάμβανε ορεινά χωριά στα όρια των σημερινών νομών Ιωαννίνων και Τρικάλων. Την περίοδο αυτή γνώρισε σημαντική οικονομική ανάπτυξη χάρη στην κτηνοτροφία και το εμπόριο και, κυρίως, την αργυροχρυσοχοΐα που διαδόθηκε στο χωριό από τους γειτονικούς Καλαρρύτες. Αναφέρεται από τον Γάλλο περιηγητή Φρανσουά Πουκεβίλ ο οποίος εντυπωσιάζεται από την ευνομία, την εμπορική κίνηση, το κλίμα και τις φυσικές ομορφιές του τόπου ενώ την ίδια περίοδο αποτελούσε εξοχικό θέρετρο του Αλή Πασά. Το Συρράκο συμμετείχε στην την Ελληνική Επανάσταση του 1821 με αρχηγό τον Ιωάννη Κωλέττη και μαζί με τους γειτονικούς Καλαρρύτες ήταν τα μοναδικά χωριά της Ηπείρου που συμμετείχαν στην επανάσταση κατά τον πρώτο χρόνο της. Η επανάσταση στην περιοχή καταπνίγηκε γρήγορα από δυνάμεις του Χουρσίτ Πασά και το χωριό κάηκε ολοσχερώς. Ανοικοδομήθηκε στο διάστημα 1825-1828 και τα επόμενα χρόνια απέκτησε πάλι οικονομική δύναμη. Το Συρράκο απελευθερώθηκε από τον Ελληνικό Στρατό στις 23 Νοεμβρίου του 1912, κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων.
Οι απογραφές πληθυσμού μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο είναι:
Από το Συρράκο κατάγονταν:
Ο αγωνιστής του 1821 και πρώτος συνταγματικός πρωθυπουργός της Ελλάδας, Ιωάννης Κωλέττης. Η οικογένεια Ζαλοκώστα (ποιητής Γεώργιος Ζαλοκώστας, μεγαλοεπιχειρηματίας και πολιτικός Χρήστος Ζαλοκώστας κ.'α.) Ο ποιητής Κώστας Κρυστάλλης. Ο γιατρός και πανεπιστημιακός Κωνσταντίνος Βουσάκης. Το ηγετικό στέλεχος του Κ.Κ.Ε., Γιώργος Γούσιας.
Το Συρράκο, από το 1912 και μετά την ενσωμάτωσή του στο Ελληνικό Κράτος, αποτέλεσε έδρα της ομώνυμης Κοινότητας. Το 1940 το όνομα του διορθώθηκε σε Σιράκον (γραμμένο με ένα "σ") και το 2002 με το ΦΕΚ 106Α - 13/05/2002 σε Συρράκον. To 1997, με την εφαρμογή του Προγράμματος Καποδίστριας για τη συνένωση Κοινοτήτων σε μεγαλύτερους Δήμους, η Κοινότητα Συρράκου, όπως και άλλες ιστορικές Κοινότητες του Νομού (Νήσου Ιωαννίνων, Πάπιγκου, Καλαρρυτών, Βοβούσας, κ.ά.), δεν επηρεάσθηκε. Τελικά, το 2010, μετά την εφαρμογή του Προγράμματος Καλλικράτης, η Κοινότητα Συρράκου καταργήθηκε και ο οικισμός εντάχθηκε στον νεοσυσταθέντα Δήμο Βορείων Τζουμέρκων ως Δημοτική Ενότητα Συρράκου. Κοινότητα Συρράκου - Πρόεδροι Δήμας Γεώργιος, 1912-?
Κατάλογος παραδοσιακών οικισμών της Ελλάδας
Κοινότητα Συρράκου Αρχειοθετήθηκε 2008-09-19 στο Wayback Machine. Μένουμε Ελλάδα - Στο Συρράκο Ιωαννίνων Λεύκωμα φωτογραφιών, εικόνες από το Συρράκο και τους Καλαρρύτες Βλαχοι.net, Περιήγηση στο Συρράκο Μουσείο Κ. Κρυστάλλη (Συρράκο) Καλαρρύτες και Συρράκο (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ) Συρράκο, μέσα στου χρόνου τη πνοή (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
