Η Ανώπολη (επίσημο: Ανώπολις) είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Χερσονήσου στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Ανήκε στην Επαρχία Πεδιάδος. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από την θάλασσα, στα βορειοανατολικά της περιφερειακής ενότητας και σε απόσταση 17 χιλιομέτρων ανατολικά από την πόλη του Ηρακλείου.
Πρώτη αναφορά Η Ανώπολις αναφέρεται για πρώτη φορά σε ντοκουμέντο της βενετοκρατούμενης Κρήτης σε συμβόλαιο του 1271 :
Iohannes Cauco dare tenetur... boni viri puri cretensis mostatos C (100) de suis vineis casalis Anopoli Ενετοκρατία-Τουρκοκρατία Στην απογραφή των Ενετών το 1583, η Ανώπολις έχει 113 κατοίκους. Στη διάρκεια των Επαναστάσεων στην τουρκοκρατούμενη Κρήτη του 1866 και του 1897, πολλοί κάτοικοι του χωριού και μοναχοί της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου σφαγιάστηκαν.
Η Ανώπολη κατά την μεγαλύτερη έκταση της είναι πεδινή περιοχή, ενώ η κύρια ασχολία των κατοίκων εντοπίζεται στην αγροτική οικονομία. Τα κυριότερα αγροτικά προϊόντα που παράγει η περιοχή είναι ελαιόλαδο, σταφίδα, κηπευτικά και κτηνοτροφικά φυτά. Στο χωριό υπάρχει επίσης νηπιαγωγείο και δραστήριος Πολιτιστικός Σύλλογος.
Το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου Ανωπόλεως βρίσκεται στα νοτιονατολικά της Ανωπόλης και σε υψόμετρο 170 μ. Πρωτύτερα, το σημερινό μοναστήρι ήταν μετόχι της Μονής Αγίου Ιωάννου του «Μπεζέτη», ανατολικά της Ανώπολης, στη συνέχεια όμως εγκαταστάθηκε στην τωρινή του θέση, εξαιτίας των συχνών επιδρομών. Η μονή συμμετείχε στον αγώνα για την απελευθέρωση και μνημονεύεται η ύπαρξη κρυφού σχολειού για τα κρητικόπουλα της περιοχής. Το 1896 οι καλόγεροι της μονής και οι κάτοικοι της Ανώπολης σφαγιάστηκαν από τους Οθωμανούς, και το μοναστήρι καταστράφηκε. Αργότερα ο ηγούμενος Καλλίνικος επανίδρυσε τη Μονή, το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Η μονή γιορτάζει στις 8 Μαΐου, ανήμερα του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Ιωάννου του Θεολόγου.
Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται υδάτινο πάρκο Water City.
Καπετάν Εμμανουήλ Κοκκίνης. Γεννήθηκε στην Ανώπολη το 1826. Οπλαρχηγός Μεραμπέλλου, επικηρύχτηκε από τους τούρκους στην επανάσταση του 1866. Έπεσε μαχόμενος στην πολιορκία της Ιεράπετρας το 1897. Τιμόθεος Βενέρης, κατά κόσμον Ιωάννης Βενέρης (1876-1941), Μητροπολίτης Κρήτης. Ανέβηκε στον Μητροπολιτικό θρόνο της Κρήτης το 1933. Με Συνοδική απόφαση το 1941 κηρύχθηκε έκπτωτος μετά από καταγγελίες θεολόγων και χωρίς να κληθεί σε απολογία.
Ως οικισμός αναφέρεται επίσημα το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίησή του Κλεισθένης Ι, μαζί με τους οικισμούς Γούρνες, Χάνι του Κοκκίνη, καθώς και την Μονή Αγίου Ιωάννου Θεολόγου αποτελεί την κοινότητα Ανωπόλεως της δημοτικής ενότητας Γουβών που υπάγεται στο δήμο Χερσονήσου και σύμφωνα με την απογραφή 2011 απογράφησαν 218 κάτοικοι. Δείτε Κοινότητα Ανωπόλεως
Το Ηράκλειον και ο νομός του. Ηράκλειο: Νομαρχία Ηρακλείου. 1971. Στέργιος Γ. Σπανάκης, Η Κρήτη, τόμος Α', Κεντρική Ανατολική, Τουρισμός Ιστορία Αρχαιολογία, τρίτη έκδοση, Εκδόσεις ΣΦΑΚΙΑΝΟΣ, λήμμα Ανώπολη σελ.132-133. Γεώργιος Μιχ. Πατεράκης, Η Ανώπολη και η Περιοχή της, έκδ. Πολιτιστικός Σύλλογος Ανώπολης, 2002, ISBN 9608679206 «Γεώργιος Μιχ. Πατεράκης, Η ΑΝΩΠΟΛΗ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ».
Περισσότερα ιστορικά στοιχεία για την Ανώπολη
